In 1560 verscheen bij de drukker Nicolaas Biestkens een bijbeluitgave, die vooral populair was onder doopsgezinden en lutheranen. Deze bijbel is bekend geraakt als Biestkensbijbel. De vertaling is gebaseerd op een bijbeluitgave die in 1558 te Emden verschenen is. Deze uitgave, die bedoeld was om doopsgezinden en lutheranen van dienst te zijn, ging terug op een Duitse uitgave van Luther, gedrukt in 1554 in Maagdenburg. De Biestkensbijbel komt op zeer veel punten overeen met deze uitgave. Het voorwoord is vrijwel hetzelfde. Het register, waarin op alfabetische volgorde thema’s zijn gerangschikt, is echter wel op enkele plaatsen verschillend. Met name bij voor de volgelingen van Menno Simonsz populaire thema’s, zoals het gedeelte over de doop en over het ‘eedtsweeren int ghemeyn’ treft men in de Biestkensbijbel meer verwijzingen en tekstplaatsen dan in de uitgave van 1558.

Lange tijd heeft er onzekerheid bestaan over de identiteit van de drukker van de Biestkensbijbel. De werken van Biestkens werden namelijk gedrukt zonder de plaats van uitgave te noemen. Op grond van de overeenkomst met de Emdense bijbeluitgave van 1558 is wel verondersteld dat de Biestkensbijbel eveneens in Emden gedrukt zou zijn. Recent onderzoek echter maakt het waarschijnlijk dat de Biestkensbijbel buiten Emden gedrukt is.

Van deze Biestkensbijbel zijn tot in de achttiende eeuw vele drukken verschenen. Bij lutheranen is deze vertaling in 1648 vervangen door de nieuwe Lutherse vertaling van Adolph Visscher, die de Biestkensbijbel bewerkte en wijzigde. Bij de doopsgezinden werd langzaam maar zeker de Statenvertaling in gebruik genomen. De laatste Biestkensbijbel is in 1721 gedrukt. Bijzonder aan de Biestkensbijbel is dat het de eerste volledige Nederlandse bijbelvertaling met genummerde verzen is.

Literatuur

• Anne Jaap van den Berg en Boukje Thijs, Uitgelezen. Bijbels en prentbijbels uit de vroegmoderne tijd, Heerenveen 2010 (pp. 47-59).